Organizacje międzynarodowe są ważnymi uczestnikami systemu stosunków międzynarodowych. Stanowią zinstytucjonalizowaną formę współpracy pomiędzy państwami (międzynarodowe organizacje rządowe – IGOs) lub pomiędzy instytucjami, osobami prawnymi i fizycznymi pochodzącymi z różnych krajów (międzynarodowe organizacje pozarządowe – INGOs).

Międzynarodowe organizacje rządowe (IGOs)
Organizacje międzynarodowe rządowe to zorganizowane związki przynajmniej trzech państw utworzone na mocy umów międzynarodowych. Powoływane są dla realizacji określonych w dokumentach założycielskich (zwyczajowo w statucie) celów działania.
Organizacje międzyrządowe charakteryzuje podmiotowość prawnomiędzynarodowa, co oznacza, że mogą one posiadać i zaciągać we własnym imieniu prawa i obowiązki w prawie międzynarodowym. Wyraża się to przede wszystkim w możliwości zawierania umów międzynarodowych, utrzymywaniu stosunków dyplomatycznych czy uczestnictwie w konferencjach międzynarodowych.

Funkcje organizacji międzyrządowych
W praktyce wyróżniane są trzy typy funkcji organizacji międzyrządowych w obszarze stosunków międzynarodowych, są to:

  • funkcje regulacyjne, polegające na stanowieniu norm prawnych, moralnych i politycznych, mających wpływ na sposób postępowania uczestników systemu stosunków międzynarodowych,
  • funkcje kontrolne, polegające na badaniu zgodności działań państw członkowskich z treścią ustalonych norm i wzorców,
  • funkcje operacyjne, polegające na świadczeniu usług państwom członkowskim lub innym podmiotom bezpośrednio przez organizację międzynarodową (np. prowadzenie badań, przygotowywanie raportów).

Cecha wyróżniająca
Atrybutem charakteryzującym organizacje międzyrządowe jest istnienie stałych organów. Zazwyczaj są to:

  • zgromadzenie ogólne, w którym reprezentowani są wszyscy członkowie organizacji,
  • rada posiadająca mniejszą ilość zmieniających się rotacyjnie członków oraz obdarzona kompetencjami wykonawczymi,
  • biuro lub sekretariat urzędujące stale i pełniące funkcje administracyjne i techniczne.

Podział międzynarodowych organizacji rządowych (IGOs)
Międzynarodowe organizacje rządowe dzielone są wg kryterium geograficznego oraz charakteru kompetencji organizacji.

Podział na podstawie klucza geograficznego:

  • organizacje  powszechne, których członkami mogą zostać wszystkie państwa świata (np. ONZ ),
  • organizacje regionalne zrzeszające państwa zgodnie z ich położeniem geograficznym (np. Afrykańskie Forum Podatkowe „ATAF”, Pacyficzne Stowarzyszenie Administracji Podatkowych „PATA”, Środkowoamerykańskie Centrum Administracji Podatkowych „CIAT”).

Podział ze względu na charakter kompetencji organizacji:

Międzynarodowe organizacje pozarządowe (INGOs)
Międzynarodowe organizacje pozarządowe mają odmienny charakter. Działalność struktur tego typu nie jest regulowana przez prawo międzynarodowe, lecz przez prawo państwa, w którym taka organizacja została zarejestrowana. Organizacje takie nie posiadają podmiotowości prawnomiędzynarodowej.

Wśród międzynarodowych organizacji pozarządowych jedną z najliczniejszych grup stanowią te, o celach humanitarnych i pacyfistycznych oraz o charakterze kulturalnym. INGOs posiadają dużą siłę oddziaływania na swoje otoczenie, zarówno jako członkowie społecznego dialogu, jak i jako grupy lobbingowe, działające na rzecz popieranej przez siebie sprawy.

OECD 

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju została utworzona w 1960 przez 20 krajów – 18 uczestników tzw. Planu Marshall’a oraz Kanadę i USA. Polska została członkiem OECD w 1996 r. Obecnie OECD liczy 38 państw. Organizacja stawia sobie za cel wspieranie państw członkowskich w osiągnięciu jak najwyższego poziomu wzrostu gospodarczego i stopy życiowej obywateli. OECD jest wiodącą organizacją międzynarodową zajmującą się tematyką cen transferowych – wpływ OECD na zachowania państw dotyczy łącznie około 100 krajów, które w swoich przepisach lokalnych stosują się wytycznych tej organizacji.

W ramach OECD powstał szereg umów i kodeksów postępowania dotyczących obrotu gospodarczego oraz opodatkowania. W 1979 OECD opublikowała pierwszy dokument poświęcony zagadnieniu cen transferowych – “Wycena transferu dla przedsiębiorstw międzynarodowych”, który można uznać za pierwsze międzynarodowe wytyczne określające zasady rozliczeń między podmiotami powiązanymi.

Jednym z najważniejszych projektów prowadzonych przez OECD z zakresu cen transferowych był „plan zwalczania erozji podstaw opodatkowania”, czyli BEPS.

Wytyczne OECD stały się z czasem punktem odniesienia dla administracji podatkowych nie tylko krajów członkowskich OECD, ale również innych państw.  Prace OECD nad zagadnieniem cen transferowych wciąż trwają – obok Wytycznych OECD zaktualizowanych ostatnio w 2017 r., wydawane są szczegółowe raporty np. Wytyczne cen transferowych dla skutków pandemii Covid-19, czy Wytyczne cen transferowych dla transakcji finansowych.

Dokumenty OECD oraz raporty BEPS są dostępne na stronach OECD 

ONZ

Powstała po II wojnie światowej Organizacja Narodów Zjednoczonych jest przede wszystkim organizacją polityczną która stawia sobie za cel zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, rozwój współpracy między narodami oraz popieranie przestrzegania praw człowieka. Jednak i kwestie cen transferowych zostały uwzględnione w szerokim programie ONZ i jej poszczególnych agend. Efektem tego jest Podręcznik cen transferowych dla krajów rozwijających się, który został wydany po raz pierwszy w 2013 r. i do 2021 r. doczekał się dwóch kolejnych edycji. W przeciwieństwie do OECD, które wypracowało wytyczne dla cen transferowych, dokument ONZ jest praktycznym rozwinięciem zasad OECD dedykowanym dla krajów rozwijających się a także rozwinięciem art. 9 Modelowej Konwencji ONZ ds. Podwójnego opodatkowania (poświęconego przedsiębiorstwom powiązanym). Dokument ONZ zawiera również przegląd systemów cen transferowych w wybranych krajach.

Dokumenty ONZ są dostępne na stronie organizacji – http://www.un.org

BEPS

BEPS czyli “plan zwalczania erozji podstaw opodatkowania” jest projektem powołanym w 2012 r. przez przywódców G20 – największych światowych gospodarek. Projekt był prowadzony przez OECD w ramach trzech filarów:

1) wprowadzenie spójności przepisów poszczególnych państw dotyczących działalności transgranicznej
2) wzmocnienie istotnych wymogów w istniejących standardach międzynarodowych
3) poprawa przejrzystości, przy jednoczesnym wspieraniu większej pewności i przewidywalności.

Inicjatywa BEPS była prowadzona do 2015 r. i obejmowała 15 działań, które powinny zostać podjęte przez poszczególne państwa aby zapobiec nieuczciwemu unikaniu opodatkowania i przenoszeniu zysków do rajów podatkowych. Działania 8-10 oraz 13 BEPS są poświęcone stricte cenom transferowym. Jednym z efektów prac BEPS jest wprowadzony przez administrację państw członkowskich OECD i G20 raportowania Country-by-country. Raport CbC jest dokumentem, gdzie międzynarodowe grupy kapitałowe raportują o wielkości swojej działalności, przychodach, zyskach, podatku a także miejscach prowadzenia działalności gospodarczej. Raport taki jest przez dużych podatników składany w Polsce od 2016 r.

Raporty BEPS są dostępne na stronach OECD 

Wspólne Forum UE ds. cen transferowych

Organizacja działająca przy organach UE stworzyła “Kodeks postępowania w sprawie dokumentacji cen transferowych dla przedsiębiorstw stowarzyszonych”. Dokument ten dotyczy stworzenia znormalizowanej i częściowo scentralizowanej dokumentacji cen transferowych dla przedsiębiorstw stowarzyszonych w Unii Europejskiej. Dokument ten został przyjęty Rezolucją Rady UE i przedstawicieli państw członkowskich w czerwcu 2006 r.

Do innych istotnych dokumentów tej organizacji zaliczyć można dokumenty nt. wewnątrzgrupowych usług o niskiej wartości dodanej, uprzednich porozumień cenowych czy unikania sporów  w Unii Europejskiej.

Dokumenty Wspólnego Forum UE ds. Cen transferowych są dostępne na stronach organizacji