Porozumienie cenowe APA
Uprzednie porozumienia cenowe (advance pricing arrangement – APA)1 stanowią istotne narzędzie dla firm działających na arenie międzynarodowej. Porozumienia cenowe pozwalają na wcześniejsze ustalenie metod wyceny transakcji pomiędzy powiązanymi podmiotami, minimalizując ryzyko podatkowe i niepewność związaną z przyszłymi. zobowiązaniami podatkowymi.
Proces zawierania uprzednich porozumień cenowych
Porozumienie APA może obejmować wszystkie zagadnienia dotyczące ustalania ceny transferu albo może zostawić podatnikom możliwość jego stosowania w odniesieniu do niektórych podmiotów powiązanych lub transakcji wewnątrzgrupowych. Na ogół uprzednie porozumienia cenowe stosuje się do przyszłych lat i dopiero planowanych transakcji, a przedsiębiorstwa wnioskujące o APA mogą ograniczyć swoje żądania i wskazać konkretne, interesujące je lata podatkowe.
Weryfikacja i zgoda na uprzednie porozumienie cenowe
Porozumienie cenowe może być również stosowane w stosunku do przeszłych, nieprzedawnionych lat podatkowych pod warunkiem:
a) znacznego podobieństwa transakcji i jej warunków do tych, które zostały opisane w porozumieniu oraz
b) uzyskania zgody administracji podatkowej na taką praktykę.
Monitorowanie przestrzegania warunków porozumienia cenowego
Po złożeniu wniosku o APA od przedsiębiorstw powiązanych oczekuje się przedstawienia administracjom podatkowym metodologii ustalania ceny transferu, jaką uważają za najbardziej odpowiednią w stosunku do transakcji, które mają być objęte porozumieniem. Dodatkowo wnioskodawcy powinni dostarczyć wszelkie niezbędne dokumenty uzasadniające racjonalność ich propozycji, obejmujące przykładowo dane dotyczące sytuacji w branży, na rynkach i w krajach, których porozumienie cenowe ma dotyczyć. Podmioty powiązane mogą również zidentyfikować transakcje porównywalne realizowane na wolnym rynku, które są zbliżone do badanej transakcji pod względem przedmiotu, warunków, pełnionych przez strony transakcji funkcji, angażowanych przez nie aktywów oraz ponoszonych ryzyk.
Dzięki zawarciu uprzedniego porozumienia cenowego podatnik zyskuje pewność, że dopóki będzie przestrzegał ustalonych warunków APA, dopóty w stosunku do danych transakcji nie zostaną dokonane żadne korekty wyceny transferu. Nie oznacza to jednak, że przeprowadzenie procedury uprzedniego porozumienia cenowego sprawi, że umowa pomiędzy podatnikiem a administracją podatkową będzie bezwzględnie obowiązywała przez cały okres, na który została zawarta. Jeśli istotnie zmienią się kluczowe warunki transakcji zarówno podatnik, jak i administracja podatkowa będą mogli domagać się rewizji umowy lub odstąpienia od niej.
Uprzednie porozumienie cenowe może być zawarte w formie jedno-, dwu lub wielostronnej. Jednostronne porozumienie APA jest dopuszczalne jedynie przez niektóre państwa i polega na przygotowaniu porozumienia pomiędzy administracją podatkową i podległym jej podatnikiem bez udziału zainteresowanych sprawą administracji podatkowych z innych krajów. Zaznaczyć należy, że porozumienie tego typu nie eliminuje niebezpieczeństwa zaistnienia podwójnego opodatkowania. Z tego też powodu większość krajów preferuje zawieranie dwu- i wielostronnych APA, w których uczestniczy dwa lub więcej państw. Takie porozumienia cenowe ograniczają, jeśli nie eliminują całkowicie, ryzyko podwójnego opodatkowania, gwarantują wybór rozwiązania postrzeganego jako bardziej sprawiedliwe z punktu widzenia wszystkich zainteresowanych stron oraz dają podatnikom większą pewność w zakresie transakcji objętych porozumieniem.
Administracje podatkowe będące stronami APA mają prawo monitorować przestrzeganie warunków porozumienia. Mogą to robić w dwojaki sposób. Pierwszy zakłada nałożenie na podatnika obowiązku składania rocznych sprawozdań pokazujących stopień przestrzegania przez niego postanowień porozumienia APA oraz respektowania kluczowych założeń. Drugim sposobem badania zgodności postępowania podatnika z zawartym przez niego porumienieniem jest poddawanie go normalnej weryfikacji cen transferowych, z tą różnicą, że używana przez podatnika metoda ustalania ceny transferowej nie jest ponownie oceniana. Administracja podatkowa może także zweryfikować wiarygodność i dokładność danych zawartych w APA i w rocznych sprawozdaniach składanych przez podatnika pod kątem prawidłowości stosowania wskazanej metody wyceny transferu. Dodać należy, że uprzednie porozumienie cenowe może zostać unieważnione (nawet z mocą wsteczną) w przypadku oszustwa, przedstawienia fałszywych danych podczas negocjowania warunków APA oraz nieprzestrzegania przez podatnika postanowień i warunków porozumienia.
Korzyści zawarcia uprzedniego porozumienia cenowego:
- wyeliminowanie niepewności podatników poprzez zwiększenie przewidywalności postępowań podatkowych w transakcjach międzynarodowych. Dzięki temu podatnik może lepiej przewidywać swoje zobowiązania podatkowe i dzięki temu zachowywać wyższy stopień płynności finansowej,
- dyskutowanie złożonych problemów podatkowych w mniej konfrontacyjnej atmosferze niż przy badaniu wyceny transferu, co powinno prowadzić do osiągania bardziej obiektywnych wyników niż w sytuacji spornej (np. podczas kontroli skarbowej lub procesu),
- zmniejszenie nakładów finansowych i czasowych poświęcanych zarówno przez podatników, jak i administracje podatkowe na weryfikację wyceny transferu. Dzieje się tak, ponieważ organy skarbowe rozpoczynając procedurę uprzednich porozumień cenowych posiadają bardzo dużo informacji o podatniku,
- dwu- i wielostronne APA w znaczny sposób ograniczają lub eliminują całkowicie ryzyko podwójnego opodatkowania w stosunku do przedmiotowej transakcji objętej porozumieniem,
- przeprowadzanie procedury uprzednich porozumień cenowych pozwala nabyć przedstawicielom administracji podatkowej specjalistyczną wiedzę i umiejętności dotyczące niektórych sektorów lub szczególnych rodzajów transakcji. Dzięki temu będą oni mogli lepiej obsługiwać innych podatników znajdujących się w sytuacji podobnej, co podatnik wnioskujący o APA.
Ujemne strony zawarcia uprzedniego porozumienia cenowego:
- zawarcie jednostronnego APA nie eliminuje zagrożenia powstania podwójnego opodatkowania, a dodatkowe problemy mogą wyniknąć, gdy administracja podatkowa drugiego z krajów, którego dotyczy transakcja objęta jednostronnym porozumieniem nie zechce zaakceptować jego postanowień,
- zbyt duża elastyczność APA może prowadzić podatnika i jego przedsiębiorstwo powiązane do dostosowywania swojej wyceny do przedziału dopuszczonego w APA. Dlatego ważne jest, aby w jednostronnym APA elastyczność ta była zgodna z zasadą wolnego rynku, ponieważ w innym wypadku zagraniczne organy podatkowe nie będą skłonne zezwolić na korektę współzależną wynikającą z uprzedniego porozumienia cenowego,
- w sytuacji, gdy podmioty należące do grupy wielonarodowej zawarły już pewną ilość dwustronnych porozumień cenowych, może zaistnieć niebezpieczna tendencja do zawierania późniejszych APA w sposób podobny do tych wcześniejszych, bez wystarczającego uwzględnienia panujących na innych rynkach i w innym okresie warunków,
- zawarcie uprzedniego porozumienia cenowego może wiązać się z udostępnieniem administracji podatkowej bardziej szczegółowych informacji o podatniku i jego biznesie, niż wymagałoby tego zwykłe badanie cen transferowych. Taka sytuacja zasadniczo nie powinna mieć miejsca, gdyż dokumentacja wymagana dla APA nie powinna być bardziej uciążliwa niż ta dostarczana podczas kontroli cen transferowych (oprócz przygotowania szczegółowej prognozy co do zakładanych warunków przyszłej transakcji),
- w momencie, gdy porozumienie cenowe z podatnikiem nie zostanie zawarte administracja podatkowa może poczuć się zachęcona do przeprowadzenia kontroli u podatnika. Dzieje się tak m.in. dlatego, że metodologia proponowana przez podatnika nie została zaaprobowana, a sama administracja podatkowa jeszcze przed wszczęciem kontroli posiada wyczerpujące dokumenty dotyczące podatnika,
- cena płacona za przygotowanie i podpisanie porozumienia APA jest stosunkowo wysoka, co sprawia, że nie wszyscy podatnicy mogą sobie pozwolić na złożenie wniosku o zawarcie uprzedniego porozumienia cenowego.
Opłaty i terminy dotyczące porozumienia APA
Porozumienie APA można zawrzeć na dowolny okres, jednak nie dłuższy niż 5 lat. Po tym okresie można starać się o odnowienie porozumienia.
W zależności od rodzaju porozumienia obowiązuje inna opłata za wniosek, w przypadku porozumienia:
- Jednostronnego
– opłata dot. podmiotów krajowych: 5 000 PLN – 50 000 PLN,
– opłata dot. podmiotu zagranicznego: 20 000 PLN – 100 000 PLN.
- Dwustronnego
– opłata: 50 000 PLN – 200 000 PLN.
- Wielostronne
– opłata: 50 000 PLN – 200 000 PLN.
Podsumowując, uprzednie porozumienia cenowe mogą być przydatnym narzędziem minimalizującym ryzyko podatkowe. Umożliwiają one lepsze planowanie przyszłych obciążeń, a także pozwalają podatnikowi uniknąć niepewności co do prawidłowości stosowanej przez niego metody wyceny transferu. Jednakże porozumienia APA nie są wolne od wad, z których największe to koszt zawarcia porozumienia oraz długość samej procedury. Dlatego też każdy podatnik powinien samodzielnie rozważyć, czy w jego przypadku zalety uprzednich porozumień cenowych przeważą nad wadami.
Przypisy
1 Przygotowano na podstawie: OECD Transfer Pricing Guidelines for Multinational Enterprises and Tax Administrations, rozdz. IV, Paryż 2010.