Narzędzie uszczelniania wpływów do budżetów państw tytułem odprowadzanych podatków, jakim są restrykcje dotyczące cen transferowych, jest nadal dość nowym rozwiązaniem. Dotyczące cen transferowych przepisy są mocno skomplikowane, dlatego ich stosowanie nastręcza firmom wielu problemów. Również organy uprawnione do przeprowadzania kontroli nie zawsze potrafią sobie poradzić ze złożonym zagadnieniem cen transferowych, co może prowadzić do konfliktu pomiędzy fiskusem a podatnikami. Aby częściowo rozjaśnić problematyczne kwestie, publikujemy listę pytań najczęściej zadawanych w kontekście cen transferowych.
Czym są ceny transferowe?
Ceny transferowe to rezultaty finansowe warunków ustalonych lub narzuconych, obowiązujące w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi. Mogą to być ceny w rozumieniu ceny za sprzedawane dobra, usługi, wartości niematerialne i prawne, ale także wynagrodzenia, wyniki finansowe czy wskaźniki finansowe. Szczegółowe przepisy prawa związane z cenami transferowymi, określają w Polsce dwie ustawy: ustawa o podatku dochodowych od osób prawnych (CIT) oraz ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT).
Które podmioty są powiązane?
Za podmioty powiązane uznaje się te podmioty, pomiędzy którymi istnieją istotne zależności. Podmiotami tymi mogą być osoby prawne, osoby fizyczne, a także jednostki organizacyjne, nie mające osobowości prawnej, które biorą udział w zarządzaniu innym podmiotem albo sprawują nad nim kontrolę. Często są to spółki z jednej grupy kapitałowej. Powiązanie pomiędzy podmiotami może mieć różnorodny charakter: kapitałowy (np. gdy jedna z firm posiada min. 25% udziałów w drugiej), osobowe (np. gdy w skład zarządów dwóch spółek wchodzą te same osoby), ale także nieformalne (gdy nie istnieje oficjalne powiązanie, ale jest oczywistym lub bardzo prawdopodobnym, że jeden podmiot ma realny wpływ na działalność drugiego).
Po co stosuje się ceny transferowe?
Ceny transferowe mają liczne funkcje zarówno w kontekście gospodarki, jak i pojedynczej firmy. Przede wszystkim właściwe ich stosowanie minimalizuje ryzyko, jakie wynika z realizacji transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi. Umożliwia to planowanie i koordynowanie działań we wszystkich podmiotach powiązanych w ramach grupy Od strony państwa, ceny transferowe zapobiegają działaniom nie będącym w interesie państwa (tj. zmniejszaniu wysokości podatków poprzez przerzucanie zysków i kosztów pomiędzy podmiotami), jak również stoją na straży uczciwej konkurencji i stosowania warunków rynkowych.
Kto tworzy regulacje prawne dot. cen transferowych?
Przepisy z zakresu cen transferowych można ogólnie podzielić na regulacje oraz zalecenia. Regulacje mają moc stanowienia prawa. Jako że ceny transferowe dotyczą operacji międzynarodowych, to właśnie rządowe organizacje międzynarodowe pełnią w tym przypadku funkcję regulacyjną. Do organizacji tych należą m.in. ONZ, OECD oraz Wspólne Forum UE ds. cen transferowych. Z uwagi na ogromne znaczenie cen transferowych w kontekście gospodarki rynkowej i sprawiedliwości zawieranych transakcji, możliwość formułowania zaleceń (które mogą ale nie muszą znaleźć oddźwięku w regulacjach prawnych), mają organizacje pozarządowe. W Polsce tematyką tą zajmuje się przede wszystkim Transfer Pricing Centre Association.
W jaki sposób ustala się ceny transferowe?
Metody ustalania cen transferowych zostały wymienione w formie zaleceń przez OECD, ale katalog ten nie ma charakteru zamkniętego. W praktyce podmioty rzeczywiście wybierają najczęściej jedną z 5 proponowanych metod. Wybór własnej metody wymaga bowiem uargumentowania, dlaczego żadna z 5 propozycji OECD nie nadaje się do zastosowania w konkretnej sytuacji i dlaczego zaproponowana przez podatnika metoda jest lepsza. Do metod zaproponowanych przez OECD należą metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej, metoda ceny odsprzedaży, metoda „koszt plus”, metoda marży transakcyjnej netto oraz metoda podziału zysku.
Co zawiera dokumentacja cen transferowych?
Dokumentacja cen transferowych stanowi dowód prawidłowego ustalania cen transferowych. Musi ona być udostępniona organom podatkowym na ich wniosek. To dlatego jej skrupulatne sporządzenie ma tak duże znaczenie. Dokumentacja cen transferowych zawiera podstawowe informacje o podmiotach oraz o transakcji, m.in. koszt transakcji, formę i termin zapłaty, opis strategii gospodarczej podmiotu, sposób kalkulacji oczekiwanych zysków/korzyści, a także wszelkie inne informacje, które są istotne w kontekście danej transakcji.
Czy ceny transferowe trzeba dokumentować przy każdej transakcji z podmiotem powiązanym?
Nie wszystkie transakcje pomiędzy podmiotami powiązanymi wymagają sporządzenia dokumentacji cen transferowych. Ustawodawca przewidział progi związane z wartością transakcji. Są one różne dla różnego typu transakcji. Aktualnie progi te wynoszą 10 mln PLN dla transakcji towarowej i finansowej i 2 mln PLN dla transakcji usługowej lub innej. Progi dodatkowo ulegają pomniejszeniu, jeśli podmiot dokonuje transakcji z firmą zarejestrowaną w tzw. raju podatkowym.
Kto i jak kontroluje prawidłowość stosowania cen transferowych?
Weryfikacja prawidłowego stosowania cen transferowych może być przedmiotem kontroli ze strony uprawnionych do tego organów podatkowych. Wszczynają one procedurę administracyjno-skarbową, w toku której transakcje zawierane z podmiotami powiązanymi są szczegółowo prześwietlane. Przeważnie mają one charakter krzyżowy – a zatem przebiegają równocześnie we wszystkich podmiotach zaangażowanych w transakcję.
Czym są raje podatkowe?
Rajem podatkowym nazywa się potocznie kraje oraz terytoria zależne stosujące szkodliwą konkurencję podatkową. Szkodliwość polega na tym, iż w celu przyciągania inwestorów i ich kapitału, państwa te oferują bardzo pobłażliwe warunki podatkowe (w tym niskie stawki podatków oraz liczne zwolnienia od ich odprowadzania). Niektóre firmy decydują się na przeprowadzanie transakcji z podmiotami z rajów podatkowych właśnie z uwagi na bardzo korzystne warunki podatkowe, a nie z uwagi na specyfikę i unikatowość produktów czy usług. Ministerstwo Finansów publikuje listę rajów podatkowych, na której obecnie znajduje się 26 krajów i terytoriów zależnych. To ważne, ponieważ limity transakcyjne stosowania cen transferowych są znacznie niższe w przypadku transakcji z podmiotami z rajów podatkowych.
Czym jest safe harbour?
Safe harbour jest mechanizmem uproszczonych zasad sporządzania dokumentacji cen transferowych. Mogą go stosować podmioty powiązane, jeśli transakcja dotyczy usługi o niskiej wartości albo pożyczki. Organ podatkowy odstępuje w tym przypadku od określania dochodu lub straty w zakresie wysokości narzutu na kosztach usługi albo wysokości oprocentowania pożyczki. Oznacza to, że podmioty nie muszą sporządzać dokumentacji cen transferowych dla transakcji spełniających te kryteria.
Jak sprawnie poruszać się w obszarze cen transferowych?
Stosowanie się do przepisów dot. cen transferowych może być bardzo skomplikowane. Warto zatem skorzystać z rozwiązań proponowanych przez firmy specjalistyczne, takich jak audyt cen transferowych czy szkolenia z ich zakresu dla zarządu czy dla pionu finansowego. Bardzo pomocne jest opracowanie spójnej wewnątrzfirmowej polityki cen transferowych, stanowiącej zbiór procedur, których należy przestrzegać w trakcie transakcji z podmiotami powiązanymi.
Powyższe zestawienie nie wyczerpuje oczywiście złożonego tematu cen transferowych, a jedynie sygnalizuje pewne związane z nimi kwestie. W praktyce zagadnienie jest tak skomplikowane, że nawet osoby dysponujące wykształceniem, a także rozległą wiedzą i doświadczeniem w sferze finansów oraz transakcji międzynarodowych, nie zawsze są w stanie poradzić sobie z prawidłowym przeprowadzeniem poszczególnych transakcji a następnie ich zaraportowaniem. Tymczasem kary, z jakimi mogą spotkać się przedsiębiorcy, są bardzo dotkliwe. Nie warto liczyć na szczęście czy kierować się biznesową intuicją, która w tym przypadku może nie być najlepszym doradcą. O wiele lepszym rozwiązaniem jest skorzystanie ze wsparcia profesjonalnej firmy, specjalizującej się w zagadnieniu cen transferowych.
